YUMURTA BİYOPSİSİ

Sperm analizinde hiç sperm hücresi görülmemişse, olayın yumurtanın üretim yapıp yapmamasından mı, yoksa sperm kanallarındaki tıkanıklıktan mı kaynaklandığını ayırt etmek için yumurta biyopsisi yapılmaktadır. Lokal anestezi ile yapılan küçük cerrahi bir işlemle, yumurtadan mercimek büyüklüğünde parça alınır ve mikroskop altında incelenir.

Yumurtada biyopsisinde sperm üretiminin normal bulunması, sperm iletim kanallarının tıkalı olduğunu gösterir. Bu durumda sperm kanalları detaylı olarak incelenir. Mikroskobik cerrahi müdahaleler gündeme gelebilir. Biyopsi neticesinde mikroinjeksiyon alternatifinin olup olmadığı anlaşılır. Bazen de sonuç, umutları azaltacak kadar kötü olabilir.

 

 

c 8 Resim9

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

Erkeklerin araştırılmasında yumurtaların ultrosografi ile değerlendirilmesi yapılmaktadır. Bu şekilde, yumurtanın boyutları, dokusunun görünümü, kanallardaki genişlemeler incelenebilir. Doppler ultrasonografi denen damarı görüntüleyen ultrason cihazları ile de yumurtanın kan dolaşımı, varikosel olup olmadığı anlaşılabilir.

Erkekte sperm kanallarının tıkalı olup olmadığını araştırmak inin kalın barsak yoluyla yapılan ultrasonografi (Transrektal ultrasonografi) çok değerli bilgiler verir.

 

 

AZOSPERMİ

Azospermi, sperm analizinde, menide hiç sperm olmaması halidir. Azospermi, testisde sperm üretimini sağlayan, beyinden salgılanan hormonların (FSH ve LH) eksikliği, testis dokusunda bozulma nedeniyle sperm üretilememesi ya da sperm üretilmesine rağmen sperm ileti kanallarındaki tıkanıklık nedeniyle olur. Bu üç ana sebepten hangisinin olaydan sorumlu olduğunu anlamak için yapılanlar:

1.  Kanda FSH ve LH hormon seviyelerine bakılır. Bunlar eksikse hormon azlığı tanısı konulur. FSH yüksek ise, hormonların normal olduğu, hormon uyarısına testisin cevap vermediği, yani testis bozukluğu olduğu kararı verilir.

2.  Testis muayenesi ve ultrasonografisi yapılır. Normal boyutlarda ve kıvamda testis kesin olmamakla beraber, testisin normal olabileceğini gösterir. Testis biyopsisi ile testisin üretim yapıp yapmadığı kesinleştirilebilir.

3.  Sperm kanallarındaki tıkanma olup olmadığını araştırmak için, muayene, prostat ve meni keseciklerinin ultrasonografisi yapılır.

4.  Azospermi kromozom anormalliklerine de bağlı olabileceğinden özel durumlarda kromozom analizi, Y kromozomunun özel incelemesi yapılabilir.

 

 

ÜREME BOZUKLUKLARINDA TEDAVİ

  • Sperm üretiminin bozukluğu hormonal yetersizliğe bağlı olduğunda, hormonlar kullanılarak başarı elde edilebilmektedir. Ancak hormonların normal olmasına rağmen, sperm üretimini arttırmaya yönelik kullanılan hormonlar genellikle bir işe yaramamaktadır.
  • Kadınlarda olduğu gibi, enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi, hastalık kronikleşmemişse ve uygun antibiyotik seçilebilmişse başarılıdır.
  • Varikosel tespit edilmesi halinde, tek tedavisi ameliyattır. Ancak ameliyatın başarısı, teşhisin doğru olmasına ve hasarın geri dönüşümsüz hale gelmemiş olmasına bağlıdır.
  • Sperm kanallarının tıkanıklıklarında mikroskobik ameliyatlar yapılmaktadır. Başarısı yüksek olmayan bu ameliyatlar, yardımlı üreme tekniklerinin gelişmesinden bu yana, eskisi kadar tercih edilmemektedir.

 

 

ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ METODLARI

Üreme bozukluklarında, yıllarca süren incelemelere ve çeşitli tedavilere rağmen, başarısızlık seyrek değildir. Bu durumda aşılama, tüp bebek, mikroinjeksiyon gibi muhtelif üremeye yardımcı tedavi metotları (ÜYTM) kullanılmaktadır.

Üremeye yardımcı tedavi metotları, son yıllarda çok büyük gelişmeler kaydedilmiş, önceden tedavisi imkansız üreme bozukluğu olan bir çok insan, çocuk sahibi olabilmiştir.

Aşağıdaki durumlarda ÜYTM kullanılmaktadır:

1-Kadına ait nedenler: Tüplerde tıkanıklıklar, endometriosis, yaş faktörü

2-Erkeğe ait nedenler: Sperm sayısında azlık veya kalitesinde bozukluk, semende sperm olmaması

3-Açıklanamayan infertiliteler

 

 

c 8 Resim15

Aşılama

Spermlerin özel bir enjektörle rahim içerisine bırakılmasıdır. Bu şekilde spermlerin, yumurtaya daha kolay ve daha fazla sayıda ulaşabilmesi amaçlanmaktadır.

Aşılama yönteminin uygulanabilmesi için kadında yumurtlamanın olduğu, tüplerin açıklığı, rahimin normalliği bilinmelidir. Erkekte de aşılamaya yetecek kadar sperm üretimi olmalıdır. Aşılama ile başarı bir uygulamada %15-20 kadardır.

Aşılama üç aşamada yapılmaktadır:

1.Yumurtalama günü ve yumurtalamanın uyarılması: Aşılamada, kadının yumurtalama gününün tam olarak tespiti ve uygulamanın bu günlerde yapılması başarı için şarttır. Alternatif olarak ilaçla yumurtalamanın uyarılması ve çatlatma işlemi yapılır. Bundan 36 saat sonra aşılama uygulanır.

2.Sperm Hazırlanması: Babadan alınan spermlerin kaliteli olanlar özel yöntemlerle ayrıştırılarak (sperm yıkanması) konsantre edilir.

3.Aşılama: Rahim girişinden özel bir enjektörle girilerek hazırlanmış spermler rahim içerisine bırakılır.

 

 

c 8 Resim16

TÜP BEBEK

Kadından alınan yumurta ile erkekten alınan sperm hücresinin laboratuvar ortamında bir araya getirilip döllenmenin sağlanması, daha sonra döllenmiş yumurtanın rahim içine bırakılması işlemlerine tüp bebek denilmektedir.

Tüp bebek yönteminin uygulama aşamaları:

1.Yumurtalıkların uyarılması: Tüp bebek için yumurtalıklar uyarılarak çok sayıda yumurta hücresinin olgunlaşması sağlanmalıdır. FSH hormonu iğne şeklinde uygulandığında çok sayıda yumurta olgunlaşmaya başlar. Anne adayı ultrasonografi ile kontrol edilerek yumurtalıkların gelişmesi izlenir. Yaklaşık 8-10 gün sonra yumurta hücresinin bulunduğu kesecikler istenilen büyüklüğe ulaşır. Bu aşamada yumurtalar toplanmaya hazırdır.

2.Yumurta Toplanması: Anne adayı uyutularak, vajinal yoldan ultrasonografi probu yerleştirilir. Kesecikler görüntülendikten sonra, probun içinden iletilen iğne ile kesecikler içine girilir ve yumurta hücreleri alınır.

3.Sperm Hazırlığı: Erkekte sperm üretimi normalse mastürbasyon ile meni alınır. Erkekte sperm hücresi çıkmıyorsa testisden sperm hücresi alınmalıdır.

4.Yumurtanın Döllenmesi: İki şekilde yapılmaktadır.

a.Klasik Tüp Bebek: Sperm sayı ve kalitesi yeterli olduğunda uygulanır. Spermler yumurta hücrelerinin yanına bırakılır. Bunun için özel laboratuar kapları kullanılır. Bu karışım 37 derece sıcaklıkta bekletilir ve spermlerin yumurtayı döllemesi beklenir. Yaklaşık 16-18 saatte döllenme olur.

b.Mikroinjeksiyon (ICSI): Hem aşılamada hem de klasik tüp bebek yönteminde belirli miktarın üzerinde sperm olması gereklidir. Ancak erkeğe bağlı birçok üreme bozukluğunda sperm sayısı çok azdır. Hatta testisden alınması gerekmektedir. Böyle durumlarda, sperm hücresinin bir tanesi mikroskobik enjektör yardımıyla yumurta içine bırakılmakta, böylece döllenme sağlanmaktadır. Bu uygulamaya mikroinjeksiyon adı verilmektedir

5.Embriyo Kültürü: Yumurta ve spermin döllenme işleminin ertesi günü yumurtaların kaç tanesinin döllendiği mikroskopla tespit edilir. Zigot daha sonra bölünerek çoğalır, hücre sayısını artar. Bölünme başlayınca zigot artık embriyo aşamasındadır. Embriyoların sürekli değerlendirilir ve rahim içine transfer yapılma aşamasına gelenler belirlenir.

6.Embriyo Transferi: Embriyolar özel enjektörler ve tüpler vasıtası ile rahim ağzından girilip rahimin en uygun yerine bırakılırlar.

7.Takip: Embriyo transferinden sonra hasta takip doğal gebelikteki gibidir.